Włochy, Italia! Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, co kryje się za malowniczymi krajobrazami i bogatą kulturą Włoch? Przygotowałam dla Ciebie podróż pełną zaskakujących faktów administracyjno-geograficznych o Italii, które sprawią, że spojrzysz na ten kraj z zupełnie nowej perspektywy.
Odkryj wraz ze mną 32 fascynujące ciekawostki, które uczynią Twoją wiedzę o Włoszech jeszcze bogatszą. Gotowy na tę ekscytującą wyprawę? Zaczynajmy!
Włochy: podział administracyjno-geograficzny
1. Położenie geograficzne Włoch
Włochy, oficjalnie Republika Włoska, to kraj położony w Europie Południowej, zajmujący głównie Półwysep Apeniński oraz liczne wyspy na Morzu Śródziemnym, w tym Sycylię i Sardynię.
Graniczą na północy z Francją, Szwajcarią, Austrią i Słowenią, a wewnątrz ich terytorium znajdują się dwie enklawy: San Marino i Watykan.
Watykan, enklawa w Rzymie, zajmuje powierzchnię 0,44 km² i jest najmniejszym państwem na świecie. San Marino natomiast zostało założone w IV wieku i jest uważane za najstarszą istniejącą republikę.
Dzięki swojemu strategicznemu położeniu, Włochy od wieków stanowią pomost między Europą a Afryką oraz Wschodem a Zachodem.
2. Powierzchnia Włoch
Włochy charakteryzują się zróżnicowanym ukształtowaniem terenu, w którym dominują obszary górskie i wyżynne, które stanowią około 77% powierzchni kraju. Całkowita powierzchnia Włoch wynosi około 301 340 km², więc jest porównywalnymi pod względem wielkości do Polski.
3. Podział administracyjny Włoch
Włochy są podzielone na 20 regionów, które stanowią pierwszy poziom podziału administracyjnego kraju. Każdy region posiada własny statut, radę regionalną oraz prezydenta, co zapewnia im pewien stopień autonomii w zarządzaniu sprawami lokalnymi.
Spośród nich pięć regionów ma status specjalny (autonomię) ze względu na unikalne uwarunkowania historyczne, kulturowe lub językowe, co daje im większą autonomię legislacyjną i finansową. Są to: Dolina Aosty, Friuli-Wenecja Julijska, Sardynia, Sycylia oraz Trydent-Górna Adyga.
Oto lista wszystkich regionów Włoch wraz z ich stolicami:
- Abruzja (Abruzzo) – stolica: L’Aquila
- Apulia (Puglia) – stolica: Bari
- Basilicata – stolica: Potenza
- Dolina Aosty (Valle d’Aosta/Vallée d’Aoste) – stolica: Aosta
- Emilia-Romania (Emilia-Romagna) – stolica: Bolonia
- Friuli-Wenecja Julijska (Friuli-Venezia Giulia) – stolica: Triest
- Kalabria (Calabria) – stolica: Catanzaro
- Kampania (Campania) – stolica: Neapol
- Lacjum (Lazio) – stolica: Rzym
- Liguria – stolica: Genua
- Lombardia (Lombardia) – stolica: Mediolan
- Marche – stolica: Ankona
- Molise – stolica: Campobasso
- Piemont (Piemonte) – stolica: Turyn
- Sardynia (Sardegna) – stolica: Cagliari
- Sycylia (Sicilia) – stolica: Palermo
- Toskania (Toscana) – stolica: Florencja
- Trydent-Górna Adyga (Trentino-Alto Adige/Südtirol) – stolica: Trydent
- Umbria – stolica: Perugia
- Wenecja Euganejska (Veneto) – stolica: Wenecja
Każdy z tych regionów dzieli się na mniejsze jednostki administracyjne zwane prowincjami, które z kolei są podzielone na gminy. W sumie we Włoszech istnieje ponad 100 prowincji i około 8 000 gmin.
Regiony specjalne, takie jak Dolina Aosty czy Trydent-Górna Adyga, mają dodatkowe uprawnienia w zakresie legislacji i administracji, co pozwala im na lepsze dostosowanie polityki regionalnej do lokalnych potrzeb i specyfiki kulturowej.
Sycylia jest największym regionem Włoch, zajmując powierzchnię około 25 711 km². Dolina Aosty to najmniejszy region, obejmujący zaledwie 3 263 km². Prowincja Bolzano w regionie Trydent-Górna Adyga ma powierzchnię 7 400 km² i jest największą prowincją we Włoszech.
4. Ludność Włoch
Włochy zamieszkuje około 60 milionów osób, co plasuje je w czołówce najludniejszych państw Europy. Gęstość zaludnienia wynosi około 200 osób na km², z największymi skupiskami ludności w regionach takich jak 
Lombardia, Lacjum i Kampania.
Kraj charakteryzuje się znaczną urbanizacją, a duże miasta, takie jak Rzym, Mediolan i Neapol, odgrywają kluczową rolę w życiu gospodarczym i kulturalnym.
Rzym, stolica i zarazem największe miasto Włoch, liczy około 2,8 miliona mieszkańców.
Po przeciwnej stronie jest Morterone w Lombardii – najmniejsze miasto we Włoszech. Ma mniej niż 30 mieszkańców (!), jest zatem najmniejszą gminą we Włoszech pod względem liczby ludności.
I na koniec Matera w regionie Bazylikata, która jest miastem szczególnym, bo jest jednym z najstarszych nieprzerwanie zamieszkanych miast na świecie, z historią sięgającą około 9 000 lat.
5. Nie tylko język włoski we Włoszech
We Włoszech, oprócz języka włoskiego, w niektórych regionach oficjalnie uznawane są również inne języki.
1. Trydent-Górna Adyga (Trentino-Alto Adige): włoski i niemiecki.
Region ten, położony na północy Włoch, graniczy z Austrią i Szwajcarią. W prowincji Bolzano (Południowy Tyrol) większość mieszkańców posługuje się językiem niemieckim jako ojczystym. W niektórych gminach używany jest również język ladyński.
2. Dolina Aosty (Valle d’Aosta): włoski i francuski.
Ten alpejski region graniczy z Francją i Szwajcarią. Ze względu na historyczne wpływy francuskie, język francuski ma tu status równorzędny z włoskim. Mieszkańcy często posługują się także lokalnym dialektem franko-prowansalskim.
3. Friuli-Wenecja Julijska (Friuli-Venezia Giulia): włoski, słoweński i friulski.
Region ten graniczy ze Słowenią. W niektórych gminach, zwłaszcza w prowincjach Triest i Gorycja, język słoweński jest uznawany za urzędowy obok włoskiego. Ponadto język friulski, należący do grupy języków retoromańskich, jest chroniony i promowany w regionie.
4. Sardynia (Sardegna): włoski, a język sardyński ma status języka mniejszościowego.
Sardynia posiada własny język – sardu, który różni się od włoskiego i ma kilka dialektów. Chociaż włoski jest językiem urzędowym, sardyński jest szeroko używany w życiu codziennym i ma status języka mniejszościowego.
5. Sycylia (Sicilia): włoski, a język sycylijski ma status języka mniejszościowego.
Na Sycylii, obok języka włoskiego, używany jest język sycylijski, który posiada własną gramatykę i słownictwo. Jest on uznawany za język mniejszościowy i chroniony na mocy regionalnych przepisów.
Warto zauważyć, że w innych regionach Włoch istnieją również społeczności posługujące się innymi językami mniejszościowymi, takimi jak kataloński w Alghero na Sardynii, grecki w niektórych miejscowościach Kalabrii i Apulii czy albański w kilku gminach południowych Włoch. Jednak w tych przypadkach języki te nie mają statusu urzędowego na poziomie regionalnym, choć są chronione i promowane zgodnie z włoskim prawem.
6. Stolica Włoch
Rzym, znany jako Wieczne Miasto, pełni funkcję stolicy Włoch i jest jednym z najstarszych nieprzerwanie zamieszkanych miast na świecie. Założony według legendy w 753 roku p.n.e., Rzym był centrum potężnego Imperium Rzymskiego, którego dziedzictwo kulturowe i architektoniczne jest widoczne do dziś.
Miasto jest również siedzibą Watykanu, najmniejszego państwa na świecie i centrum Kościoła katolickiego.
Klimat i zjawiska atmosferyczne
7. Klimat Włoch
We Włoszech jest obecnych sześć regionów klimatycznych. Każda z tych stref charakteryzuje się unikalnymi cechami klimatycznymi.
Strefa alpejska (Zona Alpina) obejmuje regiony górskie na północy Włoch, gdzie klimat jest chłodniejszy z obfitymi opadami śniegu zimą.
Strefa padańsko-wenecka (Zona Padano-Veneta) rozciąga się w dolinie Padu, charakteryzując się klimatem kontynentalnym z gorącymi latami i chłodnymi zimami.
Strefa apenińska (Zona Appenninica) obejmuje pasmo Apeninów, gdzie klimat zmienia się w zależności od wysokości, z chłodniejszymi temperaturami na wyższych wysokościach.
Strefa liguryjsko-tyrreńska (Zona Ligure-Tirrenica) położona wzdłuż wybrzeża Liguryjskiego i Morza Tyrreńskiego, charakteryzuje się łagodnym klimatem śródziemnomorskim.
Strefa adriatycka (Zona Adriatica) obejmuje wschodnie wybrzeże Włoch nad Morzem Adriatyckim, z klimatem śródziemnomorskim, ale z większymi wahaniami temperatur.
Strefa śródziemnomorska i wyspiarska (Zona Mediterranea e Insulare) obejmuje południowe regiony Włoch oraz wyspy, takie jak Sycylia i Sardynia, z typowym ciepłym i suchym klimatem śródziemnomorskim.
Te zróżnicowane strefy klimatyczne wpływają na różnorodność krajobrazów, roślinności oraz warunków pogodowych w całych Włoszech.
8. Główne wiatry wpływające na pogodę we Włoszech
Tramontana – zimny, suchy wiatr północny lub północno-wschodni, wiejący głównie w północnych Włoszech, zwłaszcza w regionach alpejskich, nad Adriatykiem, w Toskanii i w Apeninach. Najczęściej występuje w chłodnych porach roku, przynosząc gwałtowny spadek temperatury, bardzo dobrą widoczność i czyste niebo. Jego podmuchy bywają szczególnie silne nocą i nad ranem, wpływając na zmiany pogody.
Sirocco – gorący, suchy wiatr południowy lub południowo-wschodni, pochodzący z Sahary. Przynosi ze sobą wysokie temperatury, dużą wilgotność oraz pył i piasek, co może zmniejszać widoczność i powodować zjawisko „krwawego deszczu” (czerwonego pyłu opadającego z deszczem). Jest najbardziej odczuwalny na Sycylii, Sardynii i w południowych Włoszech, ale może docierać aż do północnych regionów, wpływając na wzrost temperatury.
Libeccio – wiatr południowo-zachodni, często silny i wilgotny, wiejący znad Morza Śródziemnego. Szczególnie dotyka zachodnie wybrzeże Włoch, w tym Toskanię, Ligurię, Kampanię i Sardynię. Przynosi silne opady deszczu i burze, zwłaszcza w miesiącach zimowych. Może osiągać 5–7 stopni w skali Beauforta i utrzymywać się przez kilka dni.
Mistral – silny, chłodny wiatr północno-zachodni, wiejący z doliny Rodanu we Francji, ale mający duży wpływ na zachodnie i środkowe Włochy, zwłaszcza Sardynię i Ligurię. Przynosi gwałtowne ochłodzenie, przejrzyste powietrze i silne podmuchy, które mogą powodować sztormy na Morzu Tyrreńskim i Śródziemnym. Szczególnie silny jest na Sardynii, gdzie jego prędkość może przekraczać 100 km/h.
Grecale – chłodny, suchy wiatr północno-wschodni, wiejący z kierunku Grecji. Jest szczególnie odczuwalny w środkowych i południowych Włoszech, zwłaszcza w Lacjum, Umbrii i Apulii, przynosząc spadek temperatury i suche powietrze. Występuje najczęściej zimą, często powodując burze śnieżne w rejonach górskich.
Ukształtowanie terenu Włoch
9. Alpy we Włoszech
Północna granica Włoch przebiega przez Alpy, które stanowią naturalną barierę oddzielającą kraj od reszty Europy. Włoskie Alpy dzielą się na kilka pasm, obejmując terytoria siedmiu regionów.
- Liguria – położona na północno-zachodnim wybrzeżu Włoch, gdzie znajdują się Alpy Liguryjskie.
- Piemont – region obejmuje pasma Alp Kotyjskich, Graickich i Pennińskich, z najwyższymi szczytami, takimi jak Monte Rosa.
- Dolina Aosty – najmniejszy region Włoch, w całości położony w Alpach Graickich i Pennińskich, gdzie znajduje się Mont Blanc (Monte Bianco) oraz Matterhorn (Cervino).
- Lombardia – region ten obejmuje część Alp Lepontyńskich i Retyckich, z malowniczymi jeziorami, takimi jak Como i Garda.
- Trydent-Górna Adyga (Trentino-Alto Adige) – obejmuje Dolomity oraz część Alp Retyckich.
- Wenecja Euganejska (Veneto) – w północnej części regionu znajdują się Dolomity, z popularnymi miejscowościami turystycznymi, takimi jak Cortina d’Ampezzo.
- Friuli-Wenecja Julijska (Friuli-Venezia Giulia) – region obejmuje Alpy Karnickie i Julijskie, charakteryzujące się dzikimi krajobrazami i różnorodnością biologiczną.
10. Najwyższy szczyt Włoch
Najwyższym szczytem Włoch jest Mont Blanc (wł. Monte Bianco) o wysokości 4 810 m n.p.m., położony na granicy z Francją w Alpach Zachodnich. Jest to również najwyższy szczyt Europy Zachodniej.
11. Dolomity
Dolomity to wyjątkowe pasmo górskie w północno-wschodnich Włoszech, będące częścią Alp Wschodnich. Charakteryzują się unikalnymi formacjami skalnymi zbudowanymi z dolomitu, które nadają im charakterystyczny, poszarpany wygląd. W 2009 roku Dolomity zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO ze względu na ich wyjątkowe walory krajobrazowe i geologiczne.
12. Apeniny
Apeniny to łańcuch górski rozciągający się na około 1350 km wzdłuż całego Półwyspu Apenińskiego, od północno-zachodnich Włoch aż po południowe krańce kraju. Góry te odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu klimatu i hydrologii Włoch, będąc źródłem wielu rzek i wpływając na lokalne warunki pogodowe.
Tradycyjnie dzieli się je na trzy główne części: Apeniny Północne, Środkowe i Południowe.
Apeniny Północne (Liguria, Toskania, Emilia-Romania) rozciągają się od Zatoki Genueńskiej i Alp Nadmorskich na zachodzie do rzeki Arno na wschodzie. Obejmują pasma takie jak Apeniny Liguryjskie, Toskańskie i Umbryjskie.
Apeniny Środkowe (Umbria, Marche, Lacjum, Abruzja) rozpoczynają się na południe od rzeki Arno i ciągną się do przełęczy Forlì w regionie Marche. W tej części znajdują się najwyższe szczyty Apeninów, w tym Corno Grande (2912 m n.p.m.) w masywie Gran Sasso.
Apeniny Południowe (Molise, Kampania, Basilicata, Kalabria) rozciągają się od przełęczy Forlì na północy aż po Cieśninę Mesyńską na południu, oddzielającą Półwysep Apeniński od Sycylii. Obejmują pasma takie jak Apeniny Kampanijskie, Lukano i Kalabryjskie.
Pragnę podkreślić, że podziały te są umowne i mogą różnić się w zależności od źródła.
13. Najwyżej położona wyżyna we Włoszech
Najwyższą wyżyną we Włoszech jest Wyżyna Siedmiu Gmin (Altopiano dei Sette Comuni), znana również jako Wyżyna Asiago, osiągająca wysokość do 2000 metrów nad poziomem morza.
14. Największa nizina we Włoszech
Nizina Padańska, znana również jako Nizina Lombardzka, to największy obszar nizinny we Włoszech, obejmujący około 46 000 km². Rozciąga się w północnej części kraju, między Alpami na północy a Apeninami na południu, i jest głównym regionem rolniczym Włoch.
Obszar ten obejmuje części kilku regionów administracyjnych Włoch:
- Piemont z głównymi miastami takimi jak Turyn i Novara.
- Lombardia z Mediolanem, Brescią i Pawią.
- Emilia-Romania z Bolonią, Parmą i Reggio Emilia.
- Wenecja Euganejska z Wenecją, Weroną i Padwą.
Nizina Padańska jest sercem włoskiego przemysłu i rolnictwa, dzięki żyznym glebom oraz rozwiniętej sieci irygacyjnej, sprzyjającym uprawie zbóż, warzyw i winorośli. Ponadto region ten jest gęsto zaludniony i silnie zurbanizowany, z licznymi miastami o dużym znaczeniu gospodarczym i kulturalnym.
15. Najgłębszy wąwóz we Włoszech
Wąwóz Su Gorropu położony na Sardynii jest uważany za najgłębszy wąwóz we Włoszech, z imponującymi ścianami skalnymi sięgającymi ponad 500 metrów wysokości. Znajduje się na wschodnim wybrzeżu wyspy, między regionami Ogliastra a Barbagia, wyznaczając granicę między gminami Orgosolo i Urzulei.
Wąwóz ten powstał w wyniku erozyjnej działalności rzeki Flumineddu, która przez tysiąclecia rzeźbiła wapienne skały regionu Supramonte. Długość wąwozu wynosi około 1,5 km, a w najwęższych miejscach jego szerokość to zaledwie 4-5 metrów, co potęguje wrażenie monumentalności i dzikości tego miejsca.
16. Najniżej położony punkt we Włoszech (depresja)
Według włoskiego Instytutu Geograficznego (Istituto Geografico Militare), Contane jest najniżej położonym punktem we Włoszech. W Contane, a dokładnie w miejscu zwanym Corte delle Magoghe teren leży na wysokości 3 metrów i 44 centymetrów poniżej poziomu morza.
Contane to miejscowość w gminie Jolanda di Savoia, położonej w prowincji Ferrara, w regionie Emilia-Romania. Znajduje się na Nizinie Padańskiej, niedaleko dolin Comacchio i rzeki Pad.
Dla porównania, najwyżej położoną stale zamieszkaną miejscowością we Włoszech jest Èira, osada położona w gminie Livigno, na wysokości 2 172 m n.p.m. Różnica wysokości między tymi dwoma miejscowościami wynosi zatem 2 175,44 metra.
Wulkany i aktywność sejsmiczna
17. Wulkany we Włoszech
Włochy są krajem o znaczącej aktywności wulkanicznej, z wulkanami zarówno na lądzie, jak i pod wodą. Według Global Volcanism Program, prowadzonego przez Smithsonian Institution, na terytorium Włoch znajduje się 14 wulkanów. Do najbardziej znanych i aktywnych wulkanów należą Etna, Wezuwiusz i Stromboli.
Etna na Sycylii, o wysokości około 3 329 m n.p.m. (ta wysokość wciąż ulega zmianie), jest jednym z najbardziej aktywnych wulkanów na świecie i regularnie doświadcza erupcji. Wezuwiusz, położony w pobliżu Neapolu, zasłynął z katastrofalnej erupcji w 79 roku n.e., która zniszczyła miasta Pompeje i Herkulanum. Stromboli, znajdujący się na Wyspach Liparyjskich, jest znany z ciągłej aktywności wulkanicznej, oferując spektakularne widowiska dla odwiedzających.
Oprócz tych wulkanów warto zwrócić uwagę na Campi Flegrei (Pola Flegrejskie), rozległą kalderę w pobliżu Neapolu. Jest to superwulkan, którego ostatnia erupcja miała miejsce w 1538 roku. Od lat 50. XX wieku obserwuje się tam wzmożoną aktywność sejsmiczną i podnoszenie się terenu. W samym tylko kwietniu 2023 roku odnotowano około 600 drobnych trzęsień ziemi, a grunt pod Pozzuoli unosił się w tempie 10 cm rocznie.
18. Trzęsienia ziemi we Włoszech
Trzęsienia ziemi we Włoszech występują najczęściej w centralnej i południowej części kraju, zwłaszcza w regionach takich jak Umbria, Marche, Lacjum, Abruzja, Kalabria oraz na Sycylii. Obszary te charakteryzują się wysoką aktywnością sejsmiczną ze względu na ich położenie na styku płyt tektonicznych. Ostatnio zwiększoną aktywność wykazują Pola Flegrejskie, obszar w pobliżu Neapolu, będący kalderą superwulkanu, gdzie w 2024 roku odnotowano najsilniejszy od 40 lat wstrząs o magnitudzie 4,4.
Główną przyczyną tej aktywności jest kolizja płyty afrykańskiej z płytą euroazjatycką, która trwa od około 50 milionów lat. Płyta afrykańska przesuwa się na północ w tempie około 4-10 mm rocznie, wsuwając się pod płytę euroazjatycką. Ten proces subdukcji prowadzi do gromadzenia się naprężeń w skorupie ziemskiej, które okresowo uwalniają się w postaci trzęsień ziemi.
Warto zauważyć, że niektóre obszary Włoch są mniej narażone na trzęsienia ziemi, jak np. Sardynia.
Wybrzeża i wyspy
19. Linia brzegowa Włoch
Włochy posiadają linię brzegową o długości około 7 600 km, obejmującą wybrzeża czterech mórz: Liguryjskiego, Tyrreńskiego, Jońskiego i Adriatyckiego. Niektóre źródła uwzględniają również Morze Śródziemne jako piąte, otaczające Włochy morze, zwłaszcza w kontekście wysp tak odległych, jak Lampedusa.
Zachodnie wybrzeże jest bardziej urozmaicone, z licznymi zatokami, takimi jak Neapolitańska czy Gaecka, oraz skalistymi przylądkami. Wschodnie wybrzeże, nad Morzem Adriatyckim, charakteryzuje się bardziej jednolitą linią brzegową z wąskim pasem nizin nadmorskich.
20. Włoskie wyspy
W skład terytorium Włoch wchodzi ponad 450 wysp, z których największe to Sycylia i Sardynia.
Sycylia, oddzielona od kontynentu Cieśniną Mesyńską, jest największą wyspą na Morzu Śródziemnym i słynie z bogatego dziedzictwa kulturowego oraz aktywnego wulkanu Etna. Sardynia, położona na zachód od Półwyspu Apenińskiego, charakteryzuje się dzikimi krajobrazami, pięknymi plażami i unikalną kulturą.
Inne, często odwiedzane włoskie wyspy to: Elba, Capri, Procida, Ischia , Lipari i Vulcano, La Maddalena i najbardziej oddalona, Lampedusa.
Najmniejszą zamieszkaną wyspą we Włoszech jest położona na Morzu Tyrreńskim Ventotene, która ma powierzchnię zaledwie 2 km².
21. Laguna Wenecka
Laguna Wenecka to płytka zatoka o powierzchni około 550 km², oddzielona od Morza Adriatyckiego wąskimi pasami lądu. W jej obrębie znajduje się ponad 100 wysp, z których największą i najbardziej znaną jest Wenecja, słynąca z kanałów, mostów i unikalnej architektury.
Laguna pełni ważną rolę ekologiczną, będąc siedliskiem dla wielu gatunków ptaków i organizmów wodnych, a także stanowi atrakcję turystyczną o światowym znaczeniu. Obszar ten jest chroniony jako część światowego dziedzictwa UNESCO ze względu na swoje walory przyrodnicze i kulturowe.
22. Cieśnina Mesyńska
Cieśnina Mesyńska to wąski przesmyk wodny o szerokości od 3 do 16 km, oddzielający Sycylię od kontynentalnej części Włoch. Łączy Morze Tyrreńskie z Morzem Jońskim i odgrywa kluczową rolę w żegludze oraz ekosystemie regionu. Cieśnina jest również znana z silnych prądów morskich oraz legendarnych potworów morskich Scylli i Charybdy, opisywanych w mitologii greckiej.
Cieśnina Mesyńska od dawna jest przedmiotem planów budowy mostu mającego połączyć oba brzegi. Jednak realizacja tego projektu napotyka na liczne wyzwania, głównie ze względu na trudne warunki geograficzne i sejsmiczne regionu. Wody Cieśniny Mesyńskiej charakteryzują się silnymi prądami morskimi oraz wysokimi falami, co stanowi poważne utrudnienie dla konstrukcji mostowej. Dodatkowo obszar ten jest aktywny sejsmicznie.
W 1908 roku miało tu miejsce trzęsienie ziemi o magnitudzie 7,1, które spowodowało śmierć ponad 100 tysięcy osób i wywołało niszczycielskie tsunami. W związku z tym projektanci muszą uwzględnić możliwość wystąpienia podobnych zjawisk w przyszłości, co komplikuje proces planowania i budowy mostu.
Hydrologia
23. Najdłuższa rzeka Włoch
Pad (wł. Po) to najdłuższa rzeka Włoch, mierząca około 652 km. Przepływa przez 4 włoskie regiony: Piemont, Lombardia, Emilia-Romania i Wenecja Euganejska, w tym przez kilka ważnych miast, jak Turyn, Piacenza, Cremona i Ferrara.
Jej źródła znajdują się w Pian del Re na terenie gminy Crissolo, u stóp Monte Viso w Alpach Kotyjskich, na wysokości 2022 m n.p.m. Następnie rzeka przepływa przez wyżynę Monferrato, tworząc naturalną granicę między regionami Lombardii i Emilii-Romanii.
Kontynuując swój bieg na wschód, Pad przepływa przez żyzną Nizinę Padańską, aż do ujścia w pobliżu Wenecji, gdzie tworzy rozległą deltę uchodzącą do Morza Adriatyckiego.
Dolina Padu jest jednym z najważniejszych regionów rolniczych Włoch, znanym z uprawy ryżu, pszenicy i winorośli.
24. Druga najdłuższa rzeka Włoch
Adyga (wł. Adige) to druga co do długości rzeka we Włoszech, mierząca 409 km długości i obejmująca dorzecze o powierzchni 12,1 tys. km². Jej źródła znajdują się w pobliżu przełęczy Reschenpass w Alpach Ötztalskich, blisko granicy z Austrią.
Rzeka płynie na południe przez regiony Trydent-Górna Adyga i Wenecja Euganejska, przepływając przez miasta takie jak Merano, Bolzano, Trydent i Werona. Ostatecznie uchodzi do Morza Adriatyckiego na południe od Chioggi, tworząc deltę styczną do delty Padu.
Adyga jest żeglowna na odcinku około 300 km i posiada liczne elektrownie wodne. Jej główne dopływy to Passirio, Isarco i Avisio (lewe) oraz Noce (prawe).
25. Trzecia najdłuższa rzeka Włoch
Tyber o długości około 405 km, jest trzecią co do długości rzeką Włoch i odgrywa kluczową rolę w historii kraju. Przepływa przez Rzym, dostarczając wodę i stanowiąc ważny szlak komunikacyjny już od czasów starożytnych. Rzeka ma swoje źródła na zboczach góry Monte Fumaiolo w Apeninach Etruskich, na wysokości 1268 m n.p.m.
Płynie na południe przez regiony Umbrii i Lacjum, by ostatecznie uchodzić do Morza Tyrreńskiego w okolicach Ostii. W przeszłości Tyber był znany z częstych powodzi, które nawiedzały Rzym, jednak wzniesienie wysokich murów przeciwpowodziowych pod koniec XIX wieku znacząco zmniejszyło to zagrożenie.
26. Najkrótsza rzeka Włoch
Rzeka Aril, znana również jako Ri, znajduje się w miejscowości Cassone, niedaleko jeziora Garda w regionie Wenecja Euganejska. Mierzy zaledwie 175 metrów długości, co czyni ją jedną z najkrótszych rzek na świecie. Mimo niewielkich rozmiarów rzeka Aril posiada trzy mosty i niewielki wodospad, stanowiąc atrakcję turystyczną regionu.
27. Największe jezioro Włoch
Jezioro Garda, największe jezioro Włoch, charakteryzuje się imponującymi wymiarami: długość około 51,6 km, szerokość od 4 km na północy do 17,2 km na południu oraz maksymalna głębokość sięgająca 346 m.
Położone na północy kraju, między Alpami a Niziną Padańską, jezioro ma wyjątkowy mikroklimat i krystalicznie czystą wodę. Region wokół Gardy jest bardzo popularnym celem turystycznym, zarówno jeśli chodzi o sporty wodne, jak i rowery czy górskie wędrówki.
Jednymi z najczęściej odwiedzanych miasteczek nad jeziorem są: Sirmione, Malcesine, Riva del Garga, Limone sul Garda, Peschiera del Garda, Desenzano del Garda.
28. Drugie największe jezioro Włoch
Jezioro Maggiore (wł. Lago Maggiore), leży na pograniczu Włoch i Szwajcarii, rozciąga się na długości około 64 km i osiąga maksymalną głębokość 372 metrów. Jego powierzchnia wynosi około 212 km², a otaczające je malownicze miejscowości, takie jak Stresa i Verbania.
Dzięki łagodnemu klimatowi śródziemnomorskiemu region ten sprzyja rozwojowi bujnej roślinności, w tym egzotycznych ogrodów, takich jak te na Wyspach Boromejskich.
29. Trzecie największe jezioro Włoch
Jezioro Como (wł. Lago di Como), o powierzchni około 146 km² i głębokości sięgającej 410 metrów, jest trzecim co do wielkości jeziorem we Włoszech. Położone w regionie Lombardia, otoczone jest przez malownicze góry i urokliwe miasteczka, takie jak Bellagio czy Varenna.
Dzięki swojemu unikalnemu mikroklimatowi oraz pięknym krajobrazom jezioro stało się popularnym miejscem wypoczynku i inspiracją dla artystów, oraz pisarzy.
30. Największe wodospady Włoch
Cascate del Serio to najwyższy wodospad we Włoszech, położony w regionie Lombardia, niedaleko miejscowości Valbondione. Składa się z trzech kaskad o łącznej wysokości 315 metrów. Wodospad jest udostępniany do zwiedzania tylko kilka razy w roku.
Drugim największych wodospadem jest Cascata delle Marmore w regionie Umbria niedaleko miasta Terni, ma wysokość 165 metrów i składa się z trzech kaskad. Co ciekawe, jest to najwyższy sztuczny wodospad w Europie, stworzony przez starożytnych Rzymian w 271 roku p.n.e. w celu osuszenia bagnistych terenów wokół Rieti.
Abruzji, w pobliżu miejscowości Borrello. Wodospad ten jest uważany za najwyższy w Apeninach i drugi najwyższy we Włoszech, dominując nad doliną Sangro. Składa się z trzech kaskad, a jego łączna wysokość wynosi około 200 metrów.
Ciekawostki geograficzne
31. Pustynia we Włoszech
Pustynia Accona, znana również jako Crete Senesi, to unikalny obszar półpustynny położony na południe od Sieny w Toskanii. Charakteryzuje się falistymi, gliniastymi wzgórzami o szarawym odcieniu, tworzącymi surowy, niemal księżycowy krajobraz.
Mimo skąpej roślinności region ten jest ceniony za swoją naturalną surowość i stanowi inspirację dla wielu artystów oraz fotografów.
Muszę jednak dodać, że choć Pustynia Accona jest często określana jako jedyna pustynia we Włoszech, kraj ten posiada również inne obszary o charakterze półpustynnym lub stepowym. Przykładem może być region Bazylikata z formacjami skalnymi przypominającymi pustynne krajobrazy.
32. Skrajne punkty Włoch
Najbardziej na północ wysunięty punkt to okolice miejscowości Predoi (niem. Prettau) w regionie Trydent-Górna Adyga, w prowincji Bolzano.
Najbardziej na południe wysunięty punkt Włoch kontynentalnych znajduje się w Palizzi Marina, w regionie Kalabria, w prowincji Reggio di Calabria. Natomiast dla całych Włoch to jest to Punta O’ Spada na wyspie Lampedusa.
Najbardziej na zachód wysunięty punkt to Rocca Bernauda 3225 m n.p.m. w gminie Bardonecchia w regionie Piemont, w prowincji Turyn, przy granicy z Francją.
Najbardziej na wschód wysunięty punkt to Przylądek Otranto (wł. Capo d’Otranto) w regionie Apulia, w prowincji Lecce.
Capo d’Otranto (znane również jako Punta Palascìa) jest także miejscem, gdzie Morze Adriatyckie łączy się z Morzem Jońskim.
Planując swoją podróż
Znajdź hotel lub apartament na wakacje dzięki booking.com.
Pamiętaj, aby zawsze mieć wykupione ubezpieczenie turystyczne. Ja korzystam z najlepszej na rynku porównywarki rankomat.pl.
Bilety lotnicze możesz znaleźć i zarezerwować na booking.com.
Jeśli potrzebujesz samochodu we Włoszech, skorzystaj z najlepszej porównywarki discovercars.com lub rentalcars.com.
Potrzebujesz biletów na prom? Znajdziesz je na Direct Ferries.
Gdy kupujesz coś za pośrednictwem moich linków, zarabiam niewielką kwotę. Ty nadal płacisz tyle samo, ze mną dzieli się sprzedawca. Dziękuję za twoje znaczące wsparcie.
Nie masz teraz czasu na czytanie? Nie ma sprawy! Zapisz sobie poniższe zdjęcia na Pinterest, aby przeczytać później.
Włoska poczta
Dzielę się z Tobą moimi włoskimi podróżami, mając nadzieję, że cię zainspirują do samodzielnego poznawania jednego z najpiękniejszych krajów na świecie.
Dołącz do czytelników mojego newslettera, poste italiane. Dzięki temu nie przeoczysz niczego, co się pojawiło na blogu, a także otrzymasz mnóstwo dodatkowych informacji.
Jeśli potrzebujesz pomocy w znalezieniu praktycznych informacji o Italii, zapraszam Cię do mojej grupy na FB: Moje wielkie włoskie podróże, którą wyróżnił Magazyn Glamour, jako jedna z najciekawszych grup na FB.
Zapraszam cię także na mojego Instagrama, na którym znajdziesz całą masę włoskich inspiracji!
La vita è bella! Życie jest piękne!
