Umbria to zielone serce Włoch i – obok Toskanii – region z najwspanialszymi miasteczkami położonymi na wzgórzach. Nie można w Umbrii pominąć Perugii i Asyżu oraz tak fascynujących miejsc, jak: Orvieto, Gubbio, wodospadu Cascata delle Marmore, Terni, Spoleto, Todi, Nursji, Castellucio i szeregu innych. Choć Umbria nie ma dostępu do morza, region ma wielkie jezioro, Lago Trasimeno.
Wakacje w Umbrii to jak wzięcie głębszego oddechu. Na wzgórzach, jak okiem sięgnąć, widać gaje oliwne pełne sękatych starych drzew, rozległe winnice i góry są owiane mgłą tajemnicy.
W 2023 roku Umbria jako jedyny włoski region otrzymała specjalne wyróżnienie, Best in Travel Lonely Planet w kategorii EAT. I rzeczywiście, smakosze będą tu w swoim żywiole, wspomnę tylko o tartufi neri – czarnych truflach, delikatnych wędlinach i mocnych lokalnych winach.
Zapraszam do Umbrii, aby poznać jej najpiękniejsze i najciekawsze miejsca.
Najpiękniejsze miejsca w Umbrii na mapie
Wszystkie poniżej opisane miejsca naniosłam na mapę.
Perugia – stolica Umbrii, czekolady i jazzu
To miasto stworzone przez starożytnych Etrusków, pełne podziemnych korytarzy wykutych w skale. Koniecznie trzeba zwiedzić: la Rocca Paolina i wszystkie strefy archeologiczne wraz ze studnią. Na starówkę warto wjechać kolejką miejską, zwaną „mini metro”.
W centrum historycznym jest gryf – symbol miasta, przepiękna Fontana Maggiore i taras widokowy ze wspaniałą panoramą.
Wskazówka I Perugia to miasto studentów. Sprawdź dostępne noclegi w mieście.
Latem odbywa się tutaj Umbria Jazz – festiwal muzyki jazzowej z międzynarodowymi gwiazdami, a w październiku wielkie święto czekolady, Eurochocolate. Przez dwa tygodnie zjeżdżają się światowi mistrzowie i otwierają swe stragany pełne czekolady. Są także czekoladowe rzeźby tworzone przez artystów na ulicach. Niedawno impreza powróciła także na wiosnę!
Wskazówka I W 2023 roku Umbria Jazz odbywać się w dniach 7-16 lipca. Wiosenne Eurochocolate trwa od 24 marca do 4 kwietnia 2023 r.
Assisi / Asyż – miasto św. Franciszka
Asyż to miasto św. Franciszka. To piękne zabytkowe miasto zostało zbudowane na wzgórzu. Punktem obowiązkowym jest dwupoziomową bazylika św. Franciszka oraz bazylika św. Klary. Do zobaczenia jest Plac Ratuszowy i zamek Rocca Maggiore.
Dech zapiera także ogromna bazylika Santa Maria degli Angeli (bazylika Najświętszej Marii Panny od Aniołów), która wewnątrz kryje malutki kościółek związany z historią Klary i Franciszka. Pełen fresków i dzieł sztuki jest perełką sztuki. Znajduje się w dolnej części Asyżu.
Wskazówka I Sprawdź najlepsze miejsca noclegowe w Asyżu.
Orvieto – oszałamiająca katedra i cud inżynierii
Orvieto jest pełne malutkich sklepików i kawiarenek, lokali gdzie można zjeść torta al testo. Wspaniałe miasto na spacer. Do obejrzenia jest, jakże charakterystyczna, katedra w czarno białe pasy.
Wskazówka I Wspaniały artykuł na temat katedry w Orvieto napisał Witek z bloga Mare Nostrum. Gorąco polecam!
Nie można ominąć Studni św. Patryka, Pozzo di San Patrizio. W jej otchłań można zejść spiralnymi schodami. Jedne prowadzą w dół, a drugie w górę. Szerokie stopnie przystosowano dla osłów, które nosiły wodę. Idąc w dół, przez wielkie okna można zobaczyć turystów wchodzących schodami do góry. Studnia otrzymała swoją nazwę ze względu na panujące niegdyś przekonanie, że reprezentuje ona Czyściec św. Patryka z obietnicą Raju. Jej budowa zajęła dziesięć lat.
Wskazówka I Zarezerwuj nocleg w Orvieto.
Gubbio – dyplom wariata, wyścig świec i największa choinka świata
Miasto zbudowano na zboczu Monte Ingino. Takie położenie ma swoje konsekwencje, wiele wąskich uliczek jest tu naprawdę stromych. Można na górę wjechać hm … to kolejka przypominająca klatkę dla ptaszka.
W centrum jest Fontana del Bargello, znana jako Fontana dei Matti, czyli Fontanna Szaleńców. Możesz tu zdobyć … dyplom wariata, Patente dei Matti, wystarczy okrążyć fontannę trzy razy, a następnie dać się spryskać wodą.
Piazza Grande to bijące serca miasta. Na placu znajduje się Palazzo del Podestà i imponujący Palazzo dei Consoli, najbardziej charakterystyczny budynek Gubbio. Poza tym roztacza się stąd piękna panorama.
Wskazówka I zarezerwuj nocleg w Gubbio.
W najwyższej części miasta jest bazylika św. Ubaldo, który ponoć chroni Gubbio przed wszelkim złem. Bazylikę odrestaurowano w XVI w. dobudowując klasztor, w którym przechowywane są słynne olbrzymie wotywne świece, Ceri di Gubbio.
Co roku 15 maja, w Dzień Świętego Ubaldo, odbywa się wyścig przez miasto, Corsa dei Ceri („wyścig świec”). Ta szalona tradycja zaczęła się pod koniec XII wieku. Ceri to trzy wotywne świece drewniane, wysokie na ok. 5 metrów i zwieńczone odpowiednio posągami św. Ubaldo, św. Jerzego i św. Antoniego. Są umocowane na noszach w kształcie litery „H”. Do transportu ważących 300 kg świec potrzeba po około 40 „ceraioli”, czyli mężczyzn dźwigających świecę. Co prawda z góry wiadomo, kto wygrywa ten szalony wyścig, ale i tak liczy się dobra zabawa.
Istne szaleństwo!
Zimą w Gubbio od 1991 roku odpalana największa choinka świata. Ma 750 m wysokości i 450 m szerokości u podstawy i powstaje na zboczu góry Ingino. Wygląda to zjawiskowo, ale prace nad nią zaczynają się już trzy miesiące wcześniej.
W Gubbio nakręcono osiem sezonów serialu „Don Matteo”, włoskiego pierwowzoru „Ojca Mateusza”. Od 9 sezonu akcja dzieje się w parafii św. Eufemii w Spoleto.
Spoleto – prawdopodobnie najpiękniejsze miasto Umbrii
Dla wielu osób Spoleto to najpiękniejsze miasto w Umbrii. Warto się o tym przekonać osobiście, aby wyrobić sobie własne zdanie. Ale czym tak bardzo urzeka Spoleto?
Może to wspaniałe freski Filippo Lippiego w Duomo (katedrze)? Może Teatr Rzymski i inne rzymskie pozostałości w mieście, jak Arco di Druso, rzymska brama, która kiedyś dawała dostęp do forum, albo mozaiki i wewnętrzny ogród, w którym nadal stoją niektóre kolumny w Casa Romana?
Nie brakuje w mieście niezwykłych kościołów, jak chociażby San Salvatore, wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Jednym z niezwykłości miasta jest absolutnie imponujący Ponte delle Torri, rzymski akwedukt, długi na 230 m i wysoki niemal na 80 m, który łączy wzgórze Eliasza (Colle Sant’ Elia) z górą Monteluco. Jest także Ponte Sanguinario, czyli „Krwawy Most”. Geneza nazwy mostu jest okrutna, odcięte głowy męczenników zrzucano stąd w przepaść.
I w końcu górująca nad miastem Rocca Albornoziana. Twierdza była placówką obronną, a następnie gościła dygnitarzy i władców, w tym papieskich namiestników. W połowie XVIII wieku, gubernatorzy przenieśli swoje siedziby do historycznego centrum Spoleto, porzucając Rocca. Od 1817 do 1983 r. było tu przygnębiające więzienie. Po szeroko zakrojonej renowacji, Rocca została otwarta dla wszystkich, teraz mieści się w nim muzeum ze wszystkim, czego chcesz się dowiedzieć o historii Spoleto.
Wskazówka I Sprawdź najlepsze miejsca noclegowe w Spoleto.
Spello – Umbria ma swoje miasto kwiatów
Spello jest jednym z najlepiej zachowanych średniowiecznych miast w Umbrii. Tutejsze domy zostały w dużej mierze wykonane z kamienia wydobywanego w czasach rzymskich, w kamieniołomach Monte Subasio.
Rzymianie ochrzcili miasto Hispellum, a sam Juliusz Cesar określał je mianem „splendidissima colonia Iulia”. Do dziś pozostało po nich sporo świadectw solidności i trwałości budowli.
Jednym z nich jest brama, Porta Venere, nazwaną tak na cześć Wenus, bogini piękna. W średniowieczu dobudowano do niej dwie solidne baszty. Porta dell’Arce to także rzymska brama miejska, która następnie została zintegrowana ze średniowiecznymi murami miejskimi.
Wskazówka I Przejrzyj bazę noclegową w Spello.
Miasteczko słynie z dużej liczby roślin, szczególnie kolorowych kwiatów zdobiących wąskie uliczki miasta. Raz w roku ma tu miejsce Infiorate. Mieszkańcy przygotowują się do tego święta tygodniami, by w noc przed Bożym Ciałem (Corpus Domini) stworzyć niesamowite dywany w precyzyjnie ułożone wzory z tysięcy kwiatowych płatków. Tak powstaje trasa o długości około 1,5 km z ponad sześćdziesięcioma dywanami kwiatowymi.
Specjalnie na Infiorate do Spello przyjeżdża mnóstwo turystów, by podziwiać kunszt mieszkańców.
Wskazówka I W 2023 roku Inforata odbędzie się w dniach 10-11 czerwca.
Todi – starożytne miasto graniczne
To średniowieczne miasto położone stromym zboczu 400-metrowego wzgórza. Dominuje nad doliną Tybru, można stąd podziwiać niekończące się meandrujące wzgórza.
W starożytności nazwano je Tular, co dosłownie oznacza „granicę”. Rzeczywiście miasto było ważnym ośrodkiem między cywilizacjami Etrusków i Umbrów.
Starożytne mury miejskie Todi wyglądają niczym kolejne słoje drzewa. Wewnętrzny krąg to mur miejski zbudowany przez Etrusków. W okresie rzymskim miasto zostało powiększone o drugi pierścień. Zewnętrzny to najmłodsza fortyfikacja zbudowana w średniowieczu.
Symbolem Todi jest orzeł, który – wg legendy – wskazał ludziom miejsce, gdzie mają założyć miasto.
W mieście koniecznie trzeba zobaczyć arcydzieło architektury renesansowej, Santa Maria della Consolazione. Ten kościół pielgrzymkowy, zwieńczony barokową kopułą z latarnią, jest położony poza murami miejskimi. Jego budowę rozpoczęto w 1508 r. i zakończono po stu latach.
Najlepszym sposobem na poznanie Todi jest wspinanie się po stromych uliczkach malowniczymi schodami do centrum starego miasta. W średniowiecznym centrum jest imponujący gotycki kościół St. Fortunato. Serce miasta to Piazza del Popolo z pięknymi pałacami, jak Palazzo dei Priori i duomo (katedra) z XII wieku, z piękną rozetą z 1515 roku. Z Piazza Garibaldi roztacza się zapierający dech w piersiach widok na dolinę Tybru.
Todi jest rodzinnym miastem Jacopone, franciszkańskiego poety, uważanego za jednego z ojców języka włoskiego.
W każdą drugą niedzielę miesiąca w Todi odbywa się targ staroci.
Wskazówka I Sprawdź najlepsze noclegi w Todi.
Castelluccio di Norcia – oszałamiające piękno
Wioska Castelluccio di Norcia jest położona ok. 30 km od Nursji (wł. Norcia), skąd można dojechać panoramiczną drogą SP 477. Położona na wysokości 1452 m n.p.m., co czyni ją najwyżej zamieszkałym ośrodkiem Apenin Umbryjsko-Marchijskich. Tuż przed Castelluccio znajduje się imponująca góra, Monte Vettore.
Wskazówka I Poznaj przepis na tartę z różową ricottą prosto z Umbrii.
Najstarszy zamieszkany obszar wsi znajduje się na szczycie wzgórza, gdzie do dziś można podziwiać portal i niektóre fragmenty dawnej XVI-wiecznej fortyfikacji. Najważniejszym zabytkiem Castelluccio jest kościół S. Maria Assunta, zbudowany w XVI wieku. Jest to obszar, który wciąż boryka się ze skutkami silnego trzęsienia ziemi z 2016 roku.
Przez okres kilku tygodni, płaskowyż na zboczach Monte Vettore zamienia się w paletę kolorów, znaną jako fioritura.
Fioritura, czyli kwitnienie uprawianej tutaj soczewicy trwa mniej więcej od końca maja do połowy lipca. Ten okres może się przesunąć w zależności od warunków atmosferycznych w danym roku. Szczyt kwitnienia przypada zwykle na okres od końca czerwca do początku lipca.
Wskazówka I Zarezerwuj nocleg w pobliskiej Nursji.
Prócz soczewicy kwitną także okoliczne łąki i chwasty, jak: maki, chabry, fiołki, goryczki bezłodygowe, dzika musztarda, jaskry, biały rumian polny, stokrotki i inne. Jedne kwiaty rozkwitają, inne przekwitają, dlatego kolorystyka kwiatowego dywanu wciąż podlega zmianom.
Wskazówka I Jeśli marzy ci się przyjazd do Castelluccio w okresie fioritura, zdecydowanie unikaj weekendów, ponieważ jest wówczas niezwykle tłoczno. Na tej mapie znajdziesz zaznaczone najlepsze punkty do zrobienia zdjęć oraz parkingi. Dla osób niezmotoryzowanych jest organizowany autobus w wyznaczone dni, zarówno od strony Umbrii, jak i regionu Marche. Informacji można szukać na stronie Pro Loco Norcia.
Jezioro Trazymeńskie / Lago Trasimeno
Jezioro Trazymeńskie jest czwartym co do wielkości we Włoszech, jednak nie jest tak popularne, jak Garda, Maggiore czy Como. Cóż, jezioro choć jest naprawdę piękne, jest muliste i płytkie, a woda jest mętna, przez co nie brak tu chmar komarów. Jest za to bogate w ryby, szczególnie szczupaki, liny, karpie, okonie i węgorze, jest także dużo roślinności ziemno-wodnej i wodnej.
Na jeziorze są trzy wyspy: Isola Maggiore (jedyna zamieszkana), Isola Minore (własność prywatna) i Isola Polvese, największa z całej trójki.
Z ciekawostek dodam, że na Isola Maggiore w 1211 przybył św. Franciszek z Asyżu, który spędził tu okres Wielkiego Postu. 100 lat później zbudowano tu kościół i klasztor Franciszkanów. Ostatecznie w 1887 roku klasztor trafił w ręce prywatne i został przekształcony w zamek.
Na Isola Polvese jest także kilka zabudowań: zamek, klasztor, kościół, centrum edukacji ekologicznej, a także niczego sobie luksusowy resort i farma, na której można nocować.
Wokół jeziora jest mnóstwo gajów oliwnych, pól słoneczników i pięknych miasteczek, jak Castiglione del Lago i Passignano. Zachody słońca są tu bardzo romantyczne.
Cascata delle Marmore – wodospad w sercu Umbrii
Niedaleko Terni znajduje się spektakularny wodospad, Cascate delle Marmore. Jest to jeden z najwyższych sztucznych wodospadów w Europie, ma 165 m wysokości. Busem lub pieszo można wejść na jego szczyt. Dla miłośników pieszych wędrówek jest aż sześć tras o różnym stopniu trudności wśród lasów, podmokłych łąk i bogatych zbiorowisk mchów. Ścieżki nr 2 i 3 są najłatwiejsze i najciekawsze, ale ze względu na obecność stopni, niedostępne dla wózków.
Wskazówka I Noclegów szukaj w pobliskim Terni.
To wspaniałe miejsce, aby ochłodzić się w upalny dzień. Przyda się płaszcz przeciwdeszczowy, jeśli nie chcemy być przemoczeni (jednorazowe można kupić na miejscu). Na terenie parku znajdują się bary i miejsca na piknik oraz Centrum Edukacji Ekologicznej. Park można zwiedzać samodzielnie lub z przewodnikiem. Umbria jest wspaniała, a to miejsce jest naprawdę wyjątkowe!
Wskazówka I Obowiązuje bilet wstępu. Wodospad nie jest czynny przez cały rok, a woda z silnym przepływem jest spuszcza kilka razy dziennie. Wszystkie informacje są do sprawdzenia na oficjalnej stronie Cascate delle Marmore.
Montefalco – balkon Umbrii
W średniowieczu Montefalco nosiło nazwę Coccorone, a jednak między 1249 a 1250 rokiem otrzymało nazwę Montefalco. Prawdopodobnie nazwa ta wzięła się od jednego z sokołów (wł. falco) cesarza Fryderyka Barbarossy, który przebywał w Coccorone od 9 do 13 lutego 1240 roku.
Jednym z najpiękniejszych zabytków Montafalco jest kościół, który obecnie stanowi muzeum San Francesco. Został zbudowany w latach 1335-1338 jako trzeci kościół franciszkański. W kościele jest zadziwiający cykl fresków Benozzo Gozzoli, to opowieści z życia św. Franciszka. W Santuario di Santa Chiara, prócz relikwii świętej Klary są tu także wyjątkowe freski.
Wskazówka I W Montefalco warto zjeść w Enoteca L’Alchimista przy Piazza del Comune 14. Mam nadzieję, że znakomita jakość i wspaniały smak potraw nadal się tam utrzymują.
Wskazówka I Poszukaj dobrego noclegu w Montefalco.
Miasto jest punktem początkowym szlaku winnego, Strada del Sagrantino. Słynie również z dobrej jakości oliwy, dlatego też jest nazywane Città dell’Olio.
Wskazówka I Ciekawą forma spędzania czasu okolic Montefalco jest enosafari w Azienda Agraria Brunozzi. To sprytne połączenie przejażdżki jeepem po winnicach, zwiedzanie winiarni i komentowanej degustacji sześciu win. Całość trwa około 2,5 godziny, kosztuje 38 EUR/ os. zaczyna się o 11:00. Rezerwacja miejsc jest konieczna.
Szlak wina, Strada del Sagrantino
Sagrantino to „święte wino”, które jest wytwarzane zgodnie ze starożytną tradycją. Pierwsze winorośle zostały zasadzone już w średniowieczu. Początkowo wino było wytwarzane wyłącznie przez Franciszkanów, którzy podawali je podczas specjalnych ceremonii.
Ze względu na dużą liczbę garbników, Sagrantino musi długo dojrzewać. Zgodnie z wytycznymi dotyczącymi jego produkcji (Disciplinare di Produzione), musi dojrzewać przez co najmniej rok w małych dębowych beczkach. To ciemnoczerwone wino, na które miejscowi mówią „czarne”, dosłownie uwodzi! Być może wyczujesz w nim jeżyny, owoce leśne i korzenny zapach niczym jesień.
Strada del Sagrantino, czyli szlak wina Sagrantino, prowadzi przez rejon niekończących się krajobraz umbryjskich winnic. Na trasie są tak piękne miasta, jak: Montefalco, Fabbri, Castel Ritaldi, Giano dell’Umbria, Gualdo Cattaneo i Bevagna.
Wskazówka I Na stronie Strada del Sagrantino znajdziesz informacje na temat trasy wraz z mapą do ściągnięcia i adresami winiarni na szlaku.
Planując swoją podróż
Znajdź najlepszy hotel lub apartament na swoje włoskie wakacje dzięki booking.com.
Pamiętaj, aby zawsze mieć wykupione ubezpieczenie turystyczne. Ja korzystam z najlepszej na rynku porównywarki rankomat.pl.
Jeśli potrzebujesz samochodu we Włoszech, skorzystaj z oferty rentalcars.com, aby porównać oferty i zarezerwować najwygodniejszy samochód dla siebie.
Nie masz teraz czasu na czytanie? Nie ma sprawy! Zapisz sobie poniższe zdjęcie na Pinterest, aby przeczytać później.
Włoska poczta
Dzielę się z Tobą moimi włoskimi podróżami mając nadzieję, że cię zainspirują do samodzielnego poznawania jednego z najpiękniejszych krajów na świecie. Dlatego zachęcam, abyś dołączył także do czytelników mojego newslettera, poste italiane. Tylko dzięki temu nie przeoczysz niczego, co się pojawiło na blogu, ale przede wszystkim, otrzymasz mnóstwo dodatkowych informacji.
Jeśli potrzebujesz pomocy w znalezieniu praktycznych informacji o Italii, zapraszam Cię do mojej grupy na FB: Moje wielkie włoskie podróże, którą wyróżnił Magazyn Glamour, jako jedna z najciekawszych grup na FB. Zapraszam cię także na mojego Instagrama, na którym znajdziesz całą masę włoskich inspiracji!
Cascata delle Marmore zapiera dech w piersiach… Piękne zdjęcia, gratulacje:)