Wyspy Tremiti, po włosku Isole Tremiti, to jedyny archipelag w południowej części Adriatyku.
Marzy mi się spędzenie tu jesieni i zimy. Lubię okresową samotność, możliwość konfrontacji z własnymi myślami i emocjami, widok porządnie rozkołysanego wiatrem morza i huk fal rozbijających się o skały. Chciałabym mieć do dyspozycji własną łódkę, by swobodnie przemieszczać się między wyspami. Nawet świst wiatru wdzierającego się każdą szczeliną do domu byłby muzyką do zniesienia.
To nie koniec świata, w razie kryzysu odosobnienia, zawsze można uciec do ludzi, wrócić do domu.
Urzekła mnie tutejsza szafirowa toń Adriatyku o nadzwyczajnej przezroczystości, poszarpane wybrzeże, tajemnicze jaskinie i wszechobecne piękno.
Latem nie zdecydowałabym zostać się dłużej, za duży gwar, za duży ruch, za to po sezonie kusi mnie bardzo.
Oto wyspy Tremiti, brama do rajskiego zakątka Apulii, który powinien odkryć każdy z nas. Obojętnie, czy na kilka godzin, dni, czy …
Drzwi do raju właśnie się uchylają. Wskakujesz?
Gdzie znajduje się archipelag wysp Tremini
Wyspy Tremiti, znane również jako perły Adriatyku, są położone w północnej części regionu Apulia, po włosku Puglia [czyt. Pulia], w południowo-wschodnich Włoszech. Są częścią Parco Nazionale del Gargano (Parku Narodowego Gargano) i chronionym rezerwatem morskim od 1989 roku.
To archipelag pięciu wysp: San Nicola, San Domino, Caprara i nieco dalej położonej Pianosy. Między San Nicola a San Domino jest jeszcze Cretaccio, najmniejsza wyspa archipelagu, a raczej wielka wapienna skała.
San Domino i San Nicola to jedyne zamieszkałe wyspy, łącznie mieszka tu około 500 osób, choć większość z nich przenosi się na kontynent na zimę, by powrócić na sezon.
Wskazówka I 
Potrzebujesz biletów na prom we Włoszech? Znajdziesz je na Direct Ferries.
Zacznijmy od początku, od powstania archipelagu wysp Tremiti.
Jak powstał archipelag wysp Tremiti – fakty i mity
Jeszcze w trzeciorzędzie cała północnocna część Apulii znajdowała się pod wodą, a Gargano samo było wyspą tworzącą całość z obecnymi wyspami Tremiti. Jednak na skutek kataklizmu wyspy odłączyły się od Gargano. Na początku stanowiły prawdopodobnie jedną wyspę, ale kolejne kataklizmy podzieliły ją na obecnie istniejący archipelag.
Właśnie dlatego widać te same cechy w budowie geologicznej i szacie roślinnej wysp Tremiti i półwyspu Gargano.
Oczywiście istnieją także mity i legendy o powstaniu archipelagu, nie mające zbyt wiele wspólnego z geologią. Niech wskazówką będzie fakt, że w starożytności nazywano je „Isole Diomedee” czyli wyspami Diomedesa.
Otóż wyspy narodziły się z rąk bohatera Diomedesa, który wrzucił do morza pięć skał przyniesionych ze sobą z Troi, a te … wypłynęły na powierzchnię jako wyspy. Ale to nie koniec, bowiem Diomedes ponoć został pochowany na wyspach Tremiti, a jego ludzie zostali przemienieni przez boginię Afrodytę w ptaki morskie, zwane „diomede” czyli popularne petrele, inaczej fulmary zwyczajne.
Wskazówka I 
Jeśli potrzebujesz samochodu we Włoszech, skorzystaj z oferty rentalcars.com, aby porównać oferty i zarezerwować najwygodniejszy samochód dla siebie.
Toponimia wysp Tremiti
Pochodzenie nazwy wysp Tremiti nie jest jednoznaczne, nie jest też informacją kluczową, postanowiłam dodać ten fragment wyłącznie jako ciekawostkę.
Otóż nazwa Tremiti może odnosić się do zagrożenia sejsmicznego na tym obszarze, który ma długą historię trzęsień ziemi. Wyraz „tremor” pochodzi z łaciny i oznacza „wstrząs”.
Ale może to sprawka samego cesarza Augusta, który wygnał tu swoją wnuczkę, o czym jeszcze wspomnę. Być może to on nazwał je łacińskim „Trimerus” lub z greki „Trimero”, „Τρίμερος”, co oznacza „trzy miejsca” lub „trzy wyspy”.
Jest jeszcze jedna teoria, wskazująca na trójszczytowe wzgórze na głównej wyspie.
Wskazówka I 
Pamiętaj, aby zawsze mieć wykupione ubezpieczenie turystyczne. Ja korzystam z najlepszej na rynku porównywarki rankomat.pl.
Opactwa, włoski Alcatraz i Neapolitańczycy
Wyspa San Nicola jest od niemal tysiąca lat zamieszkana przez zakonników i mnichów, a dziś jest także centrum administracyjnym archipelagu.
Jednak podobnie jak wiele innych pięknych włoskich wysp, jak chociażby Santo Stefano, Ponza czy Pantelleria, także Tremiti były jeszcze do nie dawna kolonią karną.
Już sam Cesarz August wygnał tu swoją rozwiązłą wnuczkę, Julię Młodszą (Vipsania Julia Agrippina), za romans z rzymskim senatorem Decymusem Juniusem Silanusem.
Ferdynand IV król Neapolu, umieszczał tu swoich przeciwników. Założył tu kolonię karną w 1783 roku, której pozostałości można podziwiać do dziś. Sprowadził na wyspy strażników i skazańców ze stolicy królestwa, Neapolu.
W 1843 Ferdynand II Burbon, król Obojga Sycylii, postanowił ponownie zaludnić wyspy, więc wysłał tu rybaków z wyspy Ischia , położonej w zatoce Neapolitańskiej, którzy świetnie znali się na nawigacji i ogólnie pracy na morzu.
Nadal jednak wyspy były kolonią karną. W 1911 r. więziono tu około 1300 Libijczyków, którzy sprzeciwiali się włoskiej okupacji kolonialnej. Za czasów rządów Benito Mussoliniego więziono tu przeciwników politycznych, w tym przyszłego prezydenta republiki, Alessandro „Sandro” Pertiniego (prezydent w latach 1978–1985). Zesłano na wyspę także 50 homoseksualnych mężczyzn, których potraktowano na kontynencie jako zagrożenie społeczne.
Co ciekawe, mieszkańcy wysp Tremiti do dziś posługują się dialektem neapolitańskim.
Wskazówka I 
Znajdź najlepszy hotel lub apartament na swoje włoskie wakacje dzięki booking.com.
Jak dotrzeć na wyspy Tremiti
Prom
Dzięki połączeniom promowym można dotrzeć na wyspy Tremiti z portów w:
- Termoli, Molise – połączenia codzienne, całoroczne, średni czas przeprawy wynosi od 1 do 2 godzin, w zależności od operatora promu (prom lub wodolot),
- Vieste , Apulia – sezonowe, promy pływają codziennie,
- Peschici, Apulia – tylko latem, codziennie,
- Rodi Garganico, Apulia – prom pływa tylko w sezonie, codzienne, rejs trwa około 1,5 godziny.
Firmy obsługujące trasy do archipelagu Tremiti to NLG (Navigazione Libera del Golfo) i Gruppo Armatori Garganici.
Promy dopływają do wyspy San Nicola.
Wskazówka I Mała podpowiedź dla rodziców małych dzieci: zamiast wózka na jednodniową wycieczkę lepiej wziąć nosidło. Będzie dużo bardziej praktycznie i poręcznie zarówno w trakcie morskich wojaży, jak i na samych wyspach (podchodzenie pod górę, schody, wyślizgane kamienie, skaliste brzegi, itp.).
Wskazówka I Jeśli kupisz bilet na prom online, w porcie należy pójść do biura przewoźnika i poprosić o wydrukowanie biletu. Bez tego niestety nie można popłynąć promem (przy wejściu na prom są odrywane części biletu). Bilety są imienne. Za bilet z Rodi Garganico w 2022 r. płaciłam 18,50 EUR. Dodatkowo można wykupić w tym samym biurze wycieczkę na rejs dookoła wysp Tremiti, oczywiście za dodatkową opłatą, wynoszącą 25 EUR/ os (2022 r.).
Helikopter
Na wyspy Tremiti można nie tylko dopłynąć promem, jachtem, prywatną łodzią, ale też dolecieć helikopterem. Połączenia obsługuje Alidaunia z lotniska w mieście Foggia. Lot trwa 20 minut i kosztuje od 60 EUR/ osobę w jedną stronę. Helikoptery mają 8-12 miejsc i ponoć osoby, które pracują na wyspach, chętnie korzystają z tej formy transportu.
Wskazówka I Poznaj 34 najpiękniejsze miejsca w Apulii.
Rejsy dookoła wysp
Rejsy dookoła wysp odbywają się na wieloosobowych łodziach, a bilety można wykupić jeszcze na stałym lądzie, w biurach operatora lub na wyspach Tremiti.
W trakcie mojego rejsu szyper ciekawie opowiadał, żartował i także przekazywał ważne komunikaty. Jednak nikt z obsługi nie podejmował trudu, aby do turystów mówić w innym języku niż włoski, a byli także turyści zagraniczni. Być może akurat na taki rejs trafiłam.
Wskazówka I Poznaj 10 powodów, dlaczego warto zakochać się w Apulii.
Można wynająć ponton typu zodiak lub coś większego z mocnym silnikiem (gommone) i we własnym zakresie spędzić czas na morzu lub wykupić indywidualną wycieczkę ze skipperem, jeśli nie czujemy się na siłach, aby taką wycieczkę odbyć samodzielnie.
Wskazówka I Jeśli twój budżet na to pozwala, zdecydowanie rekomenduję wynajęcie gommone samodzielnie lub opcję ze skipperem. To będzie o wiele lepsze doświadczanie wysp we własnym tempie. Możesz wpłynąć gdzie chcesz, kąpać się, gdzie ci się akurat podoba, bez pośpiechu i dziesiątek innych turystów obok ciebie. Na San Domino jest sporo ofert wynajęcia łodzi. Ta wyspa oferuje najwięcej ciekawych miejsc, skał, zatoczek, miejsc na snorkeling.
Wyspy Tremiti – co powinieneś o nich wiedzieć
San Nicola
Isola San Nicola stanowi centrum historyczne, administracyjne i religijne. Wyspa wzięła swoją nazwę od kaplicy zbudowanej przez pustelnika o imieniu Nicola (Mikołaj) na cześć patrona żeglarzy.
Już z daleka jest widoczna wznosząca się nad pozostałościami greckich grobowców i rzymskich amfor, gigantyczna średniowieczna forteca. W górnej części wyspy znajduje się kilkakrotnie przebudowywany na przestrzeni wieków średniowieczny kompleks z kościołem Santa Maria a Mare z piękną renesansową fasadą.
Promy przypływające z półwyspu Gargano cumują właśnie tu, dlatego można wyspę zobaczyć albo na samym początku wycieczki, albo zostawić ją sobie na deser. Zarówno w części najbliższej portowi, jak i powyżej, znajdują się bary, restauracje, sklepy z pamiątkami, na górze jest też kilka miejsc noclegowych.
Wyspa jest skalista, w większości ze stromymi brzegami. Główna plaża jest niewielka i w zasadzie jednocześnie mariną.
Na górę prowadzi droga z dość wyślizganych kamieni, dlatego jeśli masz na sobie klapki, przy schodzeniu dobrze jest trzymać się poręczy. Wszystko wynagradza widok na sąsiednie wyspy.
Na wyspie jest także lądowisko dla helikopterów oraz cmentarz komunalny.
San Domino
To największa z wysp Tremiti, jest aż pięć razy większa od San Nicola. San Domino jest wyspą zapierających dech w piersiach! Spektakularne widoki i wspaniała atmosfera, bujna przyroda z lasami sosnowymi.
Opłynięcie tej wyspy dookoła jest jednym z najważniejszych punktów odwiedzin archipelagu. Każdy szanujący się skipper zabierze nas do Grotta delle Viole, jaskini pełnej ryb w szmaragdowej wodzie, której nazwa wywodzi się od fioletowoczerwonego koloru alg wapiennych pokrywających jej podwodne ściany. Inne wspaniałe jaskinie to głęboka na 70 metrów Grotta del Bue Marino, która swoją nazwę zawdzięcza zatrzymującym się tu mnichom, ale też osobliwa skała w kształcie słonia z zanurzoną trąbą czyli scoglio dell’Elefante i oczywiście niesamowite i skały Pagliai. Wszystkie te punkty znajdziecie na poniższym zdjęciu mapy San Domino.
San Domino wzięła swoją nazwę od biskupa i męczennika San Domino, któremu wraz ze św. Jakubem poświęcono na wyspie mały kościółek.
Najwyższym punktem wyspy jest Wzgórze Pustelnika, Colle dell’Eremita, wznoszące się na wysokość 116 m n.p.m. Także tu znajduje się jedyna na archipelagu prawdziwie piaszczysta plaża w kształcie banana, Cala delle Arene, jest za przystanią.
Większość usług także jest skupiona na San Domingo. Są tu obiekty noclegowe, dwa kempingi, restauracje, apteka, sklepy z pamiątkami, a nawet taksówki i wypożyczalnie łodzi.
Wskazówka I Dowiedz się, czym są trabucchi, maszyny połowowe znane najbardziej z Abruzji, Molise i półwyspu Gargano w Apulii.
Capraia
Wyspa Capraia lub Caprara lub Capperaia jest drugą co do wielkości w archipelagu, w większości skalista i z bardzo rzadką roślinnością. Wśród miejsc, które należy zobaczyć, są naturalne zatoczki, groty czy skały, których można doświadczyć w trakcie indywidualnego rejsu dookoła wyspy.
Bogactwo wyspy tkwi na dnie morskim. Podwodne ściany skał pokryte są gąbkami i glonami, a dno morskie obfituje w gatunki cennych ryb.
Oczywiście jedną z największych atrakcji okolic wyspy Capraia jest Statua sommersa di Padre Pio, czyli posąg Ojca Pio spoczywający na 13 metrach głębokości w pobliżu Cala dei Scoglietti.
Posąg ma 3 metry wysokości i jest wykonany z brązu. Ojciec Pio stoi z otwartymi ramionami w kierunku krańca wyspy San Nicola, gdzie znajduje się cmentarz. To dzieło rzeźbiarza Matteo Norcia.
Widać go z powierzchni, bo woda okalające wyspy Tremiti ma wyjątkową widoczność i niezwykły szafirowy kolor.
Posąg został umieszczony na dnie w 1998 roku, natomiast w 2016 r. oczyszczono go z życia morskiego, które przez lata osiadło. Taka operacja będzie zapewne powtarzana w przyszłości.
Jeśli masz doświadczenie w nurkowaniu na bezdechu, spokojnie masz szansę dopłynąć do posągu Ojca Pio.
Wskazówka I Jeśli skorzystasz z rejsu dookoła wysp, jest przystanek na kąpiel (20 minut), właśnie przy posągu Ojca Pio. Dlatego miej na sobie wcześniej ubrany strój kąpielowy, ponieważ nie ma tu gdzie się przebrać. Zejście i wejście odbywa się z burty po drobince, nie jest to najwygodniejszy sposób, dlatego nie każdy się decyduje na kąpiel.
Pianosa
Pianosa jest najdalej wysuniętą wyspą archipelagu Tremiti, oddalona od pozostałych o około 20 km. Jest rezerwatem morskim i nie jest dostępna dla turystów, chyba że mamy na to specjalne zezwolenie. Jeśli takowego nie mamy, w promieniu 300 metrów od wyspy zabronione jest żeglowanie, cumowanie, wędkowanie, kąpiele. Wyjątek stanowi nurkowanie w towarzystwie autoryzowanego przewodnika nurkowego.
Nazwa Pianosa odnosi się do kształtu wyspy, która jest niska i płaska. Najwyższy punkt wyspy osiąga zaledwie 15 m n.p.m., co oznacza, że w sztormowe dni wysokie fale przelewają się przez całą wyspę. Pianosa jest niemal pozbawiona roślinności, wygląda jak skała na środku Adriatyku. Żyją tu dzikie króliki, jest jeden budynek, w którym można się schronić w razie potrzeby i latarnia morska.
Żeglowanie w tych rejonach jest dość niebezpieczne, ponieważ jest płytko, jednak dno morskie jest tu iście rajskie.
Od 1989 roku jest tu Integralny Rezerwat Morski, dzięki czemu wiele gatunków morskich ma możliwość spokojnego rozmnażania się. Ponadto te wody pełne są fragmentów ceramiki i amfor rzymskich, które były wykorzystywane przez statki z okresu cesarskiego.
Ja nie dotarłam w te okolice.
Wskazówka I Pozwolę sobie jeszcze dodać, że Capraia i Pianosa to także nazwy wysp w archipelagu Wysp Toskańskich (Arcipelago Toscano). To tak, aby ich nie pomylić.
Co i gdzie zjeść na wyspach Tremiti?
Cucina tremitesi kręci się wokół owoców morza, ryb, fig, cytryn, oliwek i sera.
A zatem lokalne dania, czyli piatti tipici tremitesi są przygotowywane na bazie ryb, grillowanych homarów i krewetek, grillowanego miecznika, polecam szczególnie spaghetto alle vongole i słynną zupę rybną ciambotta del pescatore. Co do serów: lokalna ricotta, pecorino tremitano i caciocavallo.
Na wyspie San Domino znajduje się ponad trzydzieści restauracji i pizzerii, na San Nicola są dwa lub trzy miejsca. Poniżej zostawiam najlepsze adresy.
San Domino: L’Altro Faro, Ristorante il Gabbiano, La Fenice, Ristorante da Pio, a na wino i drinka – bar Eraora.
San Nicola: La Conchiglia, L’Architiello.
Pizzerie: Bel Mare Ristorante Pizzeria Self Service, La Fenice, A Furmicula, Ristorante da Pio.
Wskazówka I Sprawdź artykuł o kuchni regionu Apulia.
Gdzie nocować chcąc zobaczyć wyspy Tremiti?
Rodi Garganico
Możesz skorzystać z opcji Sleep and Ship, skierowanej specjalnie do osób pragnących spędzić dzień na wyspach i nocować w Rodi Garganico. Pokoje znajdują się między plażą, a przystanią, więc wystarczy kilka kroków, aby być na promie. Blisko jest także na stację kolejową oraz do schodów prowadzących do centrum historycznego.
Poza tym centrum historyczne samego Rodi jest urocze, więc dlaczego nie zanocować w jakimś B&B? Najlepsze to: AMARE Bed & Breakfast, La Casa al Gelso, B&B La Maison del Borgo i Edificio 15 House Elite.
Vico del Gargano
Choć Vico del Gargano nie leży bezpośrednio nad morzem, jeśli dysponujesz samochodem, to do Rodi Garganico jest zaledwie 20 minut jazdy. Promy odpływają z Rodi, a parking przy porcie kosztuje 5 EUR za cały dzień.
To bardzo autentyczne i niemal pozbawione turystów miasteczko nazywane też małą Materą. Podpowiadam także, że można tu znaleść nocleg znacznie taniej niż na wybrzeżu.
Bardzo polecam jeden z domów doktora Marco, które znajdują się w ścisłym centrum historyczny. Wszystkie były remontowane i urządzane pod okiem jego syna, który jest architektem. To Case Vacanza Al Borgo Antico, bardzo polecam!
Peschici, Vieste
Oba miasteczka mają połączenia promowe z wyspami w sezonie, a jednak większość turystów wybiera właśnie te lokalizacje lub ich najbliższe okolice. Kliknij i sprawdź najpierw Vieste, bo jest najpiękniejszym miasteczkiem na Gargano, a następnie Peschici.
W Vieste w pierwszej kolejności sprawdź te miejsca: Dimora Cummà Marì, Estlevante B&B, Accanto a te – Charme Rooms, Al Castello Relais i Sant’Eufemia Rooms.
Isole Tremiti i Termoli w Molise
Na samych wyspach warto znaleźć coś na San Domenico. Kliknij i sprawdź ofertę.
Możesz także poszukać noclegów w Termoli w regionie Molise.
Nie masz teraz czasu na czytanie? Nie ma sprawy! Zapisz sobie poniższe zdjęcie na Pinterest, aby przeczytać później.
Włoska poczta
Dzielę się z Tobą moimi włoskimi podróżami mając nadzieję, że cię zainspirują do samodzielnego poznawania jednego z najpiękniejszych krajów na świecie. Dlatego zachęcam, abyś dołączył także do czytelników mojego newslettera, poste italiane. Tylko dzięki temu nie przeoczysz niczego, co się pojawiło na blogu, ale przede wszystkim, otrzymasz mnóstwo dodatkowych informacji.
Jeśli potrzebujesz pomocy w znalezieniu praktycznych informacji o Italii, zapraszam Cię do mojej grupy na FB: Moje wielkie włoskie podróże, którą wyróżnił Magazyn Glamour, jako jedna z najciekawszych grup na FB. Zapraszam cię także na mojego Instagrama, na którym znajdziesz całą masę włoskich inspiracji!
