Od dawna chciałam zobaczyć Tempio del Valadier. Ten niewielki kościółek zbudowany w grocie, z widokiem na pionowe ściany górskiego wąwozu, działał na moją wyobraźnię od kilku lat. Gdy po raz pierwszy pojechałam do regionu Marche, byłam bardzo blisko, zaledwie 1,5 km i … nie zobaczyłam jej. Zwiedzałam nieziemsko piękne Grotte di Frassasi, ale zabrakło czasu, aby podjechać dosłownie 2 minuty samochodem i podejść na górę, gdzie w grocie, na życzenie papieża Leona XII, zbudowano kościółek. W takiej sytuacji decyzja mogła być tylko jedna, musiałam tu wrócić.
No i wróciłam! Wiesz, co mnie tu tak ciągnęło?
Nie tylko wymarzona Tempio del Valadier. W północnej części granicy regionów Marche i Umbrii przyciągają mnie góry pełne tajemnic i historii czarownic, ciche miasteczka, jak 
Sassoferrato, wypełnione sztuką i pełne skarbów przeszłości, faliste pola uprawne i dzikie konie pasące się na wzgórzach, i ludzie, którzy z czasem stali się przyjaciółmi. Nie, nie jedźcie tu! Niech nadal te miejsca zostaną mało znane. To jest prawdziwa Italia poza szlakiem i takie miejsca kocham miłością spełnioną.
W tym artykule zabieram cię w podróż po regionie Marche w środkowych Włoszech. Zobaczysz ośmiokątny kościółek zbudowany w jaskini, Tempio del Valadier, a także maleńki erem, w którym przechowywany jest spalony obraz Madonny.
Tempio del Valadier
Tutejsze skały górskich wąwozów kryją budowlę niezwykłą, nieco ukrytą w grocie, wtopioną w kolor okolicznych skał. Jeśli oko masz wprawione lub po prostu wiesz, gdzie patrzeć, dostrzeżesz ją nawet z drogi. Jeśli nie, będziesz zaskoczony rozmiarami tej budowli, gdy dotrzesz na miejsce. Tuż obok, zaledwie kilkadziesiąt metrów dalej, znajduje się niewielki erem, a w nim … Zaraz się dowiesz, ale chwilka cierpliwości.
Wróćmy do tempietto, jak jest określana Tempio del Valadier.
Ten ośmiokątny kościółek, został zbudowany w wielkiej grocie na zamówienie samego papieża Leona XII (Annibale Sermattei della Genga), który pochodził z pobliskiej Gengi.
Neoklasyczna architektura w trawertytu, została zaprojektowana przez znakomitego architekta z Rzymu, Giuseppe Valadiera i oddana w 1828 roku. Na planie oktagonalnym wznoszono w czasach wczesnochrześcijańskich baptysteria i wieże kościelne, ośmiokąt ma bowiem symbolizować zmartwychwstanie i życie wieczne. W kaplicy znajdował się marmurowy posąg Madonny z dzieckiem, autorstwa pracowni Antonio Canovy, który obecnie znajduje się w miejskim muzeum Gengi.
Miejsce to zyskuje szczególny charakter w okresie świąt Bożego Narodzenia. To jedna wielka bożonarodzeniowa szopka z żywymi zwierzętami i ludźmi w ubraniach z epoki narodzin Jezusa Chrystusa. Jeśli będziesz kiedyś w tych okolicach w okresie świątecznym, koniecznie tu przyjedź.
Wskazówka I Przy głównej drodze jest niewielki parking, gdzie możesz zostawić samochód. Po drugiej stronie ulicy postawiono pomnik papieża Leona XII. By dojść do kościółka, należy kierować się w prawo od pomnika, pod górę. Niedawno postawiono znak ze zdjęciem Tempio del Valadier, więc nie da się przegapić tego miejsca. Sama droga bywa dość ruchliwa, nie ma chodnika ani pobocza. Zdecydowanie zalecam dojazd samochodem.
Wskazówka I Aby dojść do Tempio del Valadier, należy podejść pod górę 700 m. Zapewniam, że jest to osiągalne dla każdego, można iść bardzo powoli, droga jest wygodna i są miejsca odpoczynku po drodze. To Droga Krzyżowa zarazem.
Sanktuarium Santa Maria Infra Saxa przy Tempio del Valadier
Tuż obok Tempio del Valadier znajdują się niewielki erem, Sanktuarium Santa Maria Infra Saxa. Jest to prosta, kamienna konstrukcja, zbudowana przez benedyktynów, aby pomieścić spalony obraz Madonny. Wchodzi się do niego po metalowych schodkach, w środku jest dość ciemno, światło wpada przez niewielkie okna. Wyobraź sobie, że informacje o istnieniu tej pustelni zostały znalezione w dokumentach z 1029 r. Niesamowite!
Dziś leży tam specjalna księga wpisów. Zostawiłam w niej ważną dla mnie prośbę. Bardzo mi zależy, aby została wysłuchana.
A widok na pobliskie góry jest zachwycający. Warto było się wdrapać?
Informacje praktyczne
W sprawach noclegów, dobrych restauracji, pytań o zwiedzanie, wycieczki, zorganizowane wyjścia w teren/ w góry, umawianie wizyt w miejsca, w których oprowadzają wolontariusze i wszelkie wskazówki – piszcie do Stowarzyszenia Valle del Sentino, info@valledelsentino.it. To grupa lokalnych entuzjastów, która postanowiła pomagać turystom lepiej poznać ich region. Ponieważ miałam okazję ich poznać osobiście, poniżej znajdziesz miejsca noclegowe i restauracje, z których oferty miałam okazję skorzystać, a które polecali mi oczywiście lokalni mieszkańcy.
Gdzie spać w pobliżu Tempio del Valadier
Oto kilka miejsc, które osobiście sprawdziłam w czasie mojego pobytu i mogę Wam je polecić. Większość z nich znajduje się w oddalonym o kilka kilometrów Sassoferrato.
Agriturismo Le Perelle, Sassoferrato
Moje ulubione miejsce!
Agriturismo Le Perelle to dom dla 10 osób zaprojektowany przez Rominę, właścicielkę, która jest architektem. Marco, jej mąż to mój bardzo dobry znajomy i wspaniały (licencjonowany) przewodnik po tutejszych terenach górskich. Organizuje regularnie trekkingi, bardzo mocno polecam Ci obserwować jego stronę na Facebook, gdzie zawsze ogłasza termin kolejnego wyjścia w góry. To trekkingi dla każdego, idą dzieci i dorośli.
Dom ma trzy kondygnacje. Poziom -1: to część gospodarcza (pralnia) oraz dwa duże pomieszczenia: mini siłownia, piłkarzyki i SPA (duże jacuzzi). Na parterze są apartamenty z łazienkami i wspólna kuchnia. Góra to przestrzeń do zabaw z dziećmi, czytelnia, ew. sypialnia (rozkładana kanapa). Na zewnątrz jest basen i spory teren. Moje dzieci do dziś wspominają to miejsce z wielkim sentymentem.
Hotel Raffaello Residence, Sassoferrato
Jeśli preferujecie mieszkanie w centrum miasta, polecam Hotel Raffaello Residence. Właściciel jest przesympatyczny, a cechą wyróżniającą hotel są najwygodniejsze łóżka w mieście! Można wynająć sam pokój (wszystkie mają łazienki), jak i całe mieszkania z kuchnią – można pojechać z rodziną, a nawet w kilka rodzin. I są pyszne śniadania. Pozdrówcie przy okazji ode mnie właściciela. Hotel znajduje się w dolnej, nowszej części miasta. Wszędzie blisko.
Agriturismo Antico Muro, Sassoferrato
Na wjeździe do miasta, tuż obok fragmentu drogi starożytnego miasta Sentinum, znajdziecie Agriturismo Antico Muro. Nazwa tego miejsca wyraźnie odwołuje się do tutejszych odkryć archeologicznych. W samej agroturystyce zobaczycie pod szklaną podłogą fragment antycznych domostw. Nawet jeśli nie zdecydujesz się na zamieszkanie tutaj, musisz wpaść, skosztować świetnej kuchni Guido, który jest szefem kuchni i właścicielem agroturystyki. Kuchnia markijska w najlepszym wydaniu!
Appartamento „Le Stelle”, Sassoferrato
Miłośnicy mieszkania w sercu historycznym miasta, nie mogli trafić lepiej. Niewielkie Appartamento „Le Stelle” to idealne miejsce dla 2, maksymalnie 4 osoby, położone w najbardziej romantycznej części Sassoferrato.
Country House Villa Pascolo, Costacciaro, Umbria
Umbria, tuż przy granicy z Marche. Miejsca noclegowe w Country House Villa Pascolo wraz ze wspaniałą restauracją. Miejsca jest bardzo dużo, więc często organizowane są wesela i inne rodzinne imprezy. Villa Pascolo organizuje także lekcje gotowania: kuchnia umbryjska, wegetariańska, wegańska. Miejsce idealne dla miłośników górskich wędrówek, bo są w zasięgu ręki wspaniałe szlaki. To miejsce jest idealne także na wakacje z dziećmi
Genga
Nie nocowałam w Genga, ale wiem od znajomych, że jest tam wiele świetnych restauracji i nie brakuje interesujących miejsc noclegowych. Dobra baza wypadowa dla osób kochających przyrodę i niezwykłą architekturą sakralną, a także wiele okolicznych miasteczek. Zobacz noclegi w Genga.
Gdzie zjeść w okolicy Tempio del Valadier
Najlepsze, najsmaczniejsze, a nawet genialne! Oto moje sprawdzone typy.
Ristorante Antico Muro, Via Sentinate 13, Sassoferrato
Tradycyjna kuchnia regionu Marche i znacznie, znacznie więcej. Polecam, przetestowałam tu wiele dań. Chef Guido i jego rodzice znają przepis na sukces!!! Gotują od serca! Z uwagi na położenie restauracji tuż obok wykopalisk – widać drogę z czasów rzymskich, a w samej restauracji mamy przeszkloną podłogę, widać antyczne mury – stąd Antico Muro.
Ristorante w Agriturismo La Vecchia Stalla, Località Felcine 15, Sassoferrato
Cudownie uśmiechnięte kucharki z ciekawością przyglądały się rodzinie z Polski, która robiła coraz większe oczy na stawiane na stole smakołyki. We Włoszech po prostu musisz być dobrze nakarmiony! A kiedy już Ci się wydaje, że nic w siebie więcej nie wciśniesz, wtedy stawiają przed Tobą ogromny talerz wypełniony słodyczami, a także podsuwają pod nos kilka rodzajów likierów do wyboru! Orzechówka była boska! Klimat w restauracji bardzo rodzinny, wszyscy się uśmiechają, że aż miło. Uwielbiam te dziewczyny. Koniecznie wpadajcie tu zjeść!!!
Ristorante w Villa Pascolo, Loc. Pascolo 2, Costacciaro
Gdybyście mieli ochotę podjechać kilka kilometrów do Umbrii, to poznajcie mój prawdziwy sekret! Królową, która bije wszystkich na głowę jest Antonella!!! To zaledwie kilka kilometrów od Sassoferrato i Tempio del Valadier. Tu dla odmiany spróbujecie typową kuchnię umbryjską, są także organizowane lekcje gotowania: kuchnia umbryjska, wegetariańska i wegańska.
Sklep z lokalnymi produktami Da Federico, Via Bruno Buozzi 2, Sassoferrato
Jeśli szukacie najlepszego sklepu z lokalnymi produktami made in Marche, jest taki tylko jeden! Da Federico. Szukajcie w dolnej części Sassoferrato.
Region Marche
Interesuje Cię kuchnia regionu Marche? Zapraszam Cię do artykułu Made in Marche – lokalne produkty spożywcze.
Jesteś fanem piwa rzemieślniczego? W pobliskim Fabriano pewna wspaniała kobieta o imieniu Giovanna opracowała mistrzowską recepturę na złoty napój. Umów się na degustację IBeer. The best italian berr ever! Osobiście bardzo polecam.
Poznaj także mój przewodnik po regionie Marche.
MARCHE – przewodnik po ukrytym klejnocie Włoch
Planując swoją podróż
Znajdź hotel lub apartament na wakacje dzięki booking.com.
Pamiętaj, aby zawsze mieć wykupione ubezpieczenie turystyczne. Ja korzystam z najlepszej na rynku porównywarki rankomat.pl.
Bilety lotnicze możesz znaleźć i zarezerwować na booking.com.
Jeśli potrzebujesz samochodu we Włoszech, skorzystaj z najlepszej porównywarki discovercars.com lub rentalcars.com.
Potrzebujesz biletów na prom? Znajdziesz je na Direct Ferries.
Gdy kupujesz coś za pośrednictwem moich linków, zarabiam niewielką kwotę. Ty nadal płacisz tyle samo, ze mną dzieli się sprzedawca. Dziękuję za twoje znaczące wsparcie.
Nie masz teraz czasu na czytanie? Nie ma sprawy! Zapisz sobie poniższe zdjęcia na Pinterest, aby przeczytać później.
Włoska poczta
Dzielę się z Tobą moimi włoskimi podróżami, mając nadzieję, że cię zainspirują do samodzielnego poznawania jednego z najpiękniejszych krajów na świecie.
Dołącz do czytelników mojego newslettera, poste italiane. Dzięki temu nie przeoczysz niczego, co się pojawiło na blogu, a także otrzymasz mnóstwo dodatkowych informacji.
Jeśli potrzebujesz pomocy w znalezieniu praktycznych informacji o Italii, zapraszam Cię do mojej grupy na FB: Moje wielkie włoskie podróże, którą wyróżnił Magazyn Glamour, jako jedna z najciekawszych grup na FB.
Zapraszam cię także na mojego Instagrama, na którym znajdziesz całą masę włoskich inspiracji!
La vita è bella! Życie jest piękne!
Żałuję, że Włochy u mnie jakoś zawsze przejazdem albo na bardzo krótko. Piękne zdjęcia 🙂
Przyjdzie czas i na Włochy, bo dla poskramiaczy dróg są tam miejsca z bardzo wymagającymi odcinkami, górskie przełęcze, ostre zakręty i ten włoski styl jazdy :). Jak będziesz planować swój italian tour służę pomocą.
Najbardziej zainteresował mnie post o lokalnych produktach. Gdzie kupić ?
Wiele lokalnych produktów kupimy tylko i wyłącznie na miejscu. Można kupić na zapas. Część produktów dostaniemy także w dobrych delikatesach w Polsce, ale na pewno nie te od małych wytwórców.
Dziękuje Ci za podróż słowem pisanym. Pięknie śliczne zdjęcia. ?
Do usług!
O kurczę, czuję się jakbym tam był, dla mnie każdy wpis na tym blogu to prawie jak przygoda 🙂
Dzięki za artykuł, jestem na blogu dopiero od kilku tygodni, świetna robota!
Kilka lat temu kupiłem apartament w centrum San Ginesio i powoli (jak nie terremoto to jakieś epidemie grypy ;)) eksploruję region, na razie mam wstępnie opanowane tereny na południe od drogi SS77 choć i tak wciąż mnie czymś te miejsca urzekają. Dzięki Tobie łatwej poznawać północne Marche – moim zdaniem region, który jest fascynujący.
BTW Nie mogę też doczekać się kiedy wreszcie przyjdzie Twoja książka, będzie co czytać do kawki. Jeszcze raz dzięki za Twoją pracę.
Ciao!
Bardzo dziękuję! Marche to jeden z bardziej fascynujących regionów Włoch. Osobiście uwielbiam! W San Ginesio nie byłam, ale miasteczko prezentuje się wyjątkowo atrakcyjnie. Pozazdrościć decyzji! Pozdrawiam pięknie!